Aðstoð í boði

Snemmtæk íhlutun

Flestir skólar reyna að fyrirbyggja að börn lendi í alvarlegum lestrarerfiðleikum með því að leggja fyrir skimunarpóf á fyrstu mánuðum grunnskólans. Tilgangur þess er að kanna hverjir þurfa á aðstoð að halda við lestarnámið svo hægt sé að koma til móts við þarfir þeirra strax.

Tímabilið frá 1. til 3. bekkjar er sá tími sem unnið er að snemmtækri íhlutun. Hún felst í því að veita viðeigandi kennslu án þess að barnið hafi fengið formlegan stimpil (greiningu). Lögð er áhersla á stuðning inni í bekk en útfærslan er þó mismunandi eftir skólum. Ef vel gengur ætti barnið ekki að finna mikið fyrir erfiðleikunum, heldur ætti kennslan að koma í veg fyrir alvarleg vandamál. Ef þörf er á fer fram ítarleg greining í 3. - 4. bekk.

Fylgist vel með þróun lestrarnámsins

Gangi lestrarnámið ekki nægilega vel er mjög mikilvægt að bregðast strax við svo barnið dragist ekki aftur úr jafnöldrum (meira en orðið er).                 

Foreldrar geta:

• haft samband við umsjónarkennara sem skoðar framvindu lestrarnámsins hjá barninu og metur stöðuna í samvinnu við fagteymi skólans. Hann hefur samband við sérkennara ef talin er þörf á séraðstoð eða nánari greiningu.
• haft samband við sérkennara sem skoðar stöðu barnsins í lestri og metur hvort þörf er á sérúrræðum eða greiningu

Ef ekki er sérkennari við skólann sem getur séð um lestrarráðgjöf og lestrargreiningu geta foreldrar leitað til þjónustumiðstöðva eða skólaskrifstofa viðkomandi skólaumdæmis.

Skimunar- og greiningarferlið

Mikilvægt er að foreldrar átti sig á að fyrstu viðbrögð við (hugsanlegum) erfiðleikum í lestri birtast í formi skimunar með Hljóm-2 í leikskólanum. Í kjölfar þess fá börn sem lenda í áhættuhópi makvissa þjálfun við að efla móttækileika sinn í undirliggjandi þáttum lestrrnámsins. Formleg greining á lestrarerfiðleikum á sér oftast stað í 3. - 4. bekk

• Áður en greining hefst er yfirleitt talað við foreldra til að afla nánari upplýsinga, t.d. varðandi heilsu, málþroska, tvítyngi, gengi í öðrum námsgreinum, lestrarvenjur, áhugamál, styrkleika og líðan.
• Oftast liggja slíkar upplýsingar fyrir, en mikilvægt er að fá sjónarhorn foreldra og að nýjar upplýsingar komi fram.
• Að greiningu lokinni eru foreldrar kallaðir á fund sérkennara ásamt umsjónarkennara þar sem niðurstöður og tillögur að námsfyrirkomulagi í kjölfar greiningarinnar eru kynntar og farið yfir möguleika á samvinnu og  hvernig best sé að styðja við bakið á barninu.

Þjónusta sem börn fá í kjölfar greiningar, ef þau njóta hennar ekki þegar, er í flestum tilvikum

• sérkennsla
• hljóðbækur með helstu kennslubókum
• lengri tími  við próftöku
• stækkun á letri þar sem hægt er að koma því við
• munnleg próf
• þau fá að skrifa verkefni í auknum mæli á tölvur og að nota tölvur á prófum

Sérkennsla

Skólar fá úthlutað sérkennslutímum í hlutfalli við nemendafjölda. Deildarstjórar eða umsjónarmenn sérkennslu sjá um að skipta sérkennslutímum niður á nemendur og nemendahópa í samvinnu við skólastjórnendur. Flestir skólar þurfa að forgangsraða nemendum í sérkennslu og er þá miðað við hversu alvarlegir námserfiðleikarnir eru, en algengast er að veita sérkennslu í lestri, stafsetningu og stærðfræði.
Sérkennslan byggir yfirleitt á mati eða lestrargreiningu. Við upphaf hennar eru gerðar einstaklingsnámskrár/áætlanir fyrir hvern og einn nemanda þar sem kennslan er  rökstudd og skipulögð fram í tímann. Í einstaklingsnámskrá koma fram eftirtalin atriði:

• Fjöldi tíma á viku og tímabil kennslunnar
• Megináherslur
• Helstu markmið
• Kennsluefni/gögn
• Kennsluaðstæður
• Hvernig fyrirhugað er að meta árangur

Kennarar sem annast sérkennslu þurfa síðan að skila skýrslu um mat á árangri kennslunnar einu sinni til tvisvar á ári, þ.e. um áramót og við skólalok. Þessi vinnubrögð eru viðhöfð til að auðvelda kennurum, foreldrum og skólastjórnendum að hafa yfirsýn og fylgjast með árangri nemenda auk þess að auðvelda umræður milli áðurnefndra aðila.

© Helga Sigurmundsdóttir